Opis 25-01-2017

Żeglarstwo - Słownik pojęć i zwrotów

Poznanie terminów i zwrotów używanych w żeglarstwie z pewnością pomoże ci w funkcjonowaniu na pokładzie jednostki, a podczas „serwowania od niechcenia” fachowych zwrotów będziesz mieć możliwość do zaimponowania Twoim znajomym.  Mówiąc jednak poważnie – znajomość „specjalistycznego” żeglarskiego nazewnictwa ma nieocenioną wartość podczas żeglugi. Jako ciekawostkę można nadmienić, że żeglarski żargon nie zmienił się wcale od setek lat. Niektóre słowa używane na pokładzie łodzi mogą brzmieć tajemniczo, dlatego warto poświecić chwilkę i dowiedzieć się, co i jak. A kiedy już wypłyniesz w rejs nie wyjdziesz na żółtodzioba próbując poprosić o coś gadką w stylu: „Takie coś, z takim czymś, bez takiego czegoś".

 

A

Achterdek – powierzchnia dekowa statku w jego rufowej części

Achterluk – właz rufowy

Achterpik – pomieszczenie wewnątrz kadłuba w jego rufowej części

Achtersztag - jedna z lin olinowania stałego biegnąca od topu masztu do rufy. Jej zadaniem jest stabilizacja masztu i niedopuszczenie do wychylenia się go w przód

Achtersztaksel - trójkątny żagiel stawiany na achtersztagu jednomasztowych jachtów z bermudzkim ożaglowaniem

Agona – szczególny rodzaj izogony będący linia n mapie łączącą miejsca o zerowej deklinacji magnetycznej

Aldis – reflektor używany do nadawania komunikatów alfabetem Morse’a

Alfabet Morse'a – system komunikacji za pomocą sygnałów świetlnych. Kod został opracowany w 1836 roku. Litery i cyfry przedstawia się za pomocą kropek ( sygnał krótki) i kresek ( sygnał długi)

Amortyzator cumy - Obniża wartość sił oddziałujących na knagę i linę cumowniczą

 

B

Bajdewind - wiatr wiejący skośnie od dziobu statku wodnego, pod kątem ostrym do linii symetrii statku

Bakista – element zabudowy wnętrza kabiny jednostki pływającej służący za schowek na różnego rodzaju przedmioty, jak wyposażenie statku, czy osobiste rzeczy załogi

Baksztag - lina olinowania stałego stabilizująca maszt, biegnąca od jego topu do okucia na burcie umieszczonego na odcinku między masztem a rufą bądź nazwa kursu względem wiatru.

Balast - specjalne obciążenie, stosowane na jednostkach pływających służące do regulacji równowagi i głębokości zanurzenia

Bandera – flaga oznaczająca przynależność jednostki do danego państwa; określa ona również rodzaj żeglugi ( morska lub śródlądowa) oraz charakter statku ( marynarka handlowa, sportowa, wojenna, itp.)

Banta - wzmocnienie żagla poprzez naszycie na siebie kilku warstw płótna żaglowego

Barometr- to instrument naukowy używany głównie w meteorologii do pomiaru ciśnienia atmosferycznego. Obserwacja ciśnienia może pomóc w sporządzeniu krótkoterminowej prognozy zmian pogody

Bezan - tylny żagiel na jednostce żaglowej, co najmniej dwumasztowej, pod warunkiem, że jest to ożaglowanie skośne (suche)

Bielizna termiczna – wytwarzana ze specjalnie zaprojektowanych tkanin odzież, która ma za zadanie utrzymywanie ciała w cieple. Dodatkową zaletą jest to, że ubrania takie schną bardzo szybko, dlatego skóra pozostaje sucha; doskonale odprowadza wilgoć z tych części ciała, na której jest noszona

Bluzy i polary żeglarskie – szyte z oddychającego materiału bluzy i polary zapewniają świetną ochronę przed chłodem i są idealnym wyborem na chłodniejsze dni

Boja cumownicza – wykonana z plastiku boja, najczęściej w jaskrawym kolorze służąca. Stosowana jest do cumowania jachtów w miejscach, w których nie ma innego sposobu na zacumowanie jednostki ( środek jeziora). W tym celu wykorzystuje się martwą kotwicę – balast wrzucony na dno zbiornika wodnego, do którego cumowana jest łódź

Bom – ruchoma belka umożliwiająca ustawienie żagla pod właściwym kątem w stosunku do wiatru

Bosman – szef załogi statku

Bryt - pas materiału, z którego po zszyciu powstaje żagiel

Bukszpryt - elementy wystające do przodu z dziobu jednostki żaglowej;  zorientowany jest poziomo, lub lekko wznosząco, najczęściej w linii wzniosu pokładu.

Bulaj – okrągłe okienko w burcie statku

Burta – ściana kadłuba statku

Buty pokładowe – wykonane zwykle ze skóry lub płótna obuwie do użytku na łodzi. Ich podeszwa wykonana jest z niebrudzącej gumy i została zaprojektowana w taki sposób, aby zapewnić maksymalną przyczepność nawet na mokrym pokładzie

 

C

Chemia jachtowa – produkty służące do konserwacji łodzi, takie jak: farby i lakiery, kleje, uszczelniacze, żywice, środki pielęgnujące

Cuma – lina, przy pomocy której mocuje się statek do nabrzeża lub innej jednostki pływającej

Czapki żeglarskie – bez względu na to, czy jest lato, czy też zima, powinieneś zadbać o ochronę swojej twarzy i głowy przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wiatr, słońce czy chłód

 

D

Dennik - element szkieletu statku; poprzeczne wiązanie mocowane od góry do stępki, dające oparcie poszyciu dna kadłuba

Dirka - lina olinowania ruchomego przy ożaglowaniu gaflowym, biegnąca od noku bomu na ukos do górnej części masztu, służąca do podtrzymywania bomu

Dryfowanie – brak zasilania jednostki przez wiatr lub silnik, jednostka znajduje się na morzu, ale nie jest zabezpieczona w jakikolwiek sposób, dlatego płynie z prądem

Dulki, uchwyty, gniazda – szereg elementów mających za zadanie pomoc w wygodnym przechowywaniu np. bosaków oraz przytrzymywanie w pożądanej pozycji wioseł lub pagajów

Dziobnica - Przedłużenie stępki w kierunku dziobu (stewa dziobowa, dziobnica) albo rufy (stewa rufowa, tylnica)

 

F

Fał - lina takielunku ruchomego do podnoszenia żagli, części omasztowania, a także miecza, płetwy sterowej

Fok - główny żagiel na przednim maszcie

Fordek - pokład w dziobowej części statku

Forpik – przestrzeń wewnątrz kadłuba, w jego dziobowej części, zabezpieczający jednostkę przed zatopieniem w razie uszkodzenia kadłuba

Forsztag - lina łącząca przedni maszt z bukszprytem lub dziobnicą

 

G

Gafel - drzewce biegnące w poprzek żagla, służące do stawiania żagli czworobocznych

Grot - pierwszy od dołu, największy żagiel na grotmaszcie

 

K

Kabestan - wciągarka do kotwic, cum

Kalosze - rodzaj gumowych butów przeznaczonych do noszenia w warunkach mokrych i błotnistych

Kambuz – kuchnia na statku

Karabińczyki, kausze, szekle – wykonane z wytrzymałych materiałów ( np. ze stali kwasoodpornej) elementy służące m.in. do mocowania lin i łączenia ich między sobą

Kausza – metalowa ramka chroniąca końcówki lin przed ich przecieraniem się

Kąt martwy - to taki kąt kursowy względem wiatru, w którym nie może poruszać się jednostka o napędzie żaglowym

Kil -  wzdłużne denne wiązanie szkieletu kadłuba statku; inaczej stępka

Kilson - belka w kadłubie okrętu, położona nad kilem równolegle do niego; inaczej nadstępka

Kingston – toaleta na jednostce pływającej

Kipa – element z otworem, przez który przeprowadza się linę miękką

Knaga - drewniana lub metalowa część osprzętu jachtu w kształcie rogów, przyśrubowana do pokładu lub masztu

Knagi i polery – stalowe lub plastikowe elementy służące do unieruchamiania lin

Kokpit - zagłębienie w rufowej części pokładu jachtu, służące jako pomieszczenie dla załogi

Kompas – urządzenie nawigacyjne wykorzystywane do określenia kierunku geograficznego

Kompas - przyrząd wykorzystujący właściwości igły magnetycznej umożliwiający określenie kierunku na powierzchni ziemi

Koszulki żeglarskie – produkowane są z różnych materiałów i w rozmaitych krojach po to, by pasowały do konkretnych potrzeb. Żeglarze korzystają z koszulek żeglarskich dlatego, że tkaniny, z których są one szyte są szybkoschnące, trzymają wilgoć z dala od skóry oraz zapewniają doskonałą ochronę przed słońcem

Kotwica – stalowy element składający się z trzonu i ramion, służący do unieruchomienia statku poprzez zaczepienie się kotwicy o dno

Kubryk – pomieszczenie dla załogi

Kurs - kierunek, w którym płynie statek

Kurtki żeglarskie – wytrzymałe, wodoodporne i przepuszczające powietrze kurtki pozwalają na wygodną żeglugę i pozostanie suchym nawet przy bardzo trudnych warunkach pogodowych

 

L

Liny fałowe - lina takielunku ruchomego do podnoszenia żagli, części omasztowania, a także miecza, płetwy sterowej; patrz „fał”

Liny szotowe – liny olinowania ruchomego służące do ustawiania rogu żagla szotowego w pozycji najkorzystniejszej względem kierunku wiatru; patrz „szot”

Liny żeglarskie – wyróżnia się kilka ich rodzajów ( cumownicze, kotwiczne, gumowe, szotowe i fałowe, stalowe). Wykonane są z wytrzymałych materiałów, aby mogły być trwałe i spełniać swoje zadnie narażone na trudne warunki atmosferyczne

Lornetka - to jednym z najbardziej przydatnych i najbardziej rozpowszechnionych instrumentów optycznych. Powiększa kilkukrotnie obraz widziany przez soczewki, dzięki czemu możliwe jest oglądanie obiektów niewidocznych gołym okiem

 

M

Miecz - płaska płyta wysuwana poniżej dna statku służąca do utrzymywania go w pionie i pozwalająca mu płynąć "pod wiatr"

 

N

Nadstępka - belka przymocowana od góry do stępki na części jej długości, mająca rozłożyć na większym obszarze obciążenia wynikające z nacisku kolumny masztu na dno kadłuba. W nadstępce znajduje się otwór, w który wchodzi pięta masztu (lub jej czop), lub też zamocowane jest do niej gniazdo masztu

Napy / Tenaxy – rodzaj zapięcia używany głównie do plandek, które mogą być potrzebne na łodzi

 

O

Odbijacz burtowy –wykonany z miękkiego materiału element służący jako zderzak dla łodzi. Rozwieszone dookoła łodzi odbijacze burtowe zapobiegają obijaniu się łodzi o nabrzeże lub zacumowane obok inne jednostki

Odbijacz dziobowy – element wykonany z miękkiego materiału służący jako zderzak dla łodzi. Chroni dziób łodzi przed uszkodzeniami

Odbijacz pomostowy – odbijacze pomostowe stosuje się na pomostach, brzeżach portów oraz na kejach. Mają za zadanie ochronę łodzi przed otarciami w przypadku, gdy ta uderzy lub otrze się o nie  

Okucia jachtowe - metalowe najczęściej wykonane ze stali nierdzewnej elementy na jachcie, służące do mocowania. Należą do nich między innymi knagi, polery, półkluzy, ściągacze, bloczki, zawiasy, drabinki

 

P

Pianki – opracowane specjalnie z myślą o żeglarzach, pianki oferują ochronę przed wodą, zimnem i obtarciami spowodowanymi kontaktem z elementami statku ( np. liny)

Półkluza – okucie mocowane na krawędzi burty mające za zadanie ochronę zarówno buty, jak i liny przed przecieraniem. Linę umieszcza się w otworze znajdującym się w górnej części półkluzy

Przelotka – stalowe okucie przypominające „ucho”, przez które przeprowadza się liny miękkie  

 

R

Radiotelefon – urządzenie służące do wysyłania transmisji głosu za pomocą fal radiowych

Rękawiczki żeglarskie – wytrzymałe rękawiczki chroniące skórę dłoni oraz zapewniające pewny chwyt dzięki materiałowi, który nie ślizga się nawet w kontakcie z wodą

Rolki kotwiczne - umożliwiają wciąganie i spuszczanie kotwicy ryzyka spowodowania uszkodzeń mechanicznych łodzi

Rufa – Tylna część pływającej jednostki

Rumpel - drążek sterowy przy pomocy, którego wychylania płetwy sterowej.

 

S

Saling - przymocowana do masztu poprzeczka wzmacniająca

Spodnie i spodenki żeglarskie – projektowane pod kątem wydajności, komfortu i ochrony. Doskonale osłaniają skórę przed promieniami słonecznymi, niektóre również oferują ochronę przed promieniami UV.  

Stewa dziobowa - przedłużenie stępki w kierunku dziobu ; dziobnica

Stewa przednia - przedłużenie stępki w kierunku dziobu ; dziobnica

Stewa rufowa - Przedłużenie stępki w kierunku rufy; tylnica

Stewa tylnia - Przedłużenie stępki w kierunku rufy; tylnica

Stępka – oś konstrukcyjna szkieletu statku wodnego, stanowiąca podstawę wytrzymałości strukturalnej kadłuba; Na stępce opierają się wręgi, a na żaglowcach w nadstępkach także pionowe maszty.

Szekla - element w kształcie podkowy służący do łączenia ze sobą lin i łańcuchów lub z innym osprzętem

Szkentla - lina w ożaglowaniu skośnym, która łączy róg szotowy żagla z końcem drzewca

Szkwał – nagły, porywisty wiatr

Szot - lina służąca do ustawiania żagla

Szpring - lina cumownicza mająca za zadanie pomoc cumie w stabilizacji statku. Umocowana w części rufowej (szpring rufowy) jednostki biegnie od nabrzeża w stronę dziobu , a umocowana w części dziobowej(szpring dziobowy) biegnie w stronę rufy

Sztag - biegnąca od szczytu masztu do dziobu i rufy lina olinowania stałego, podtrzymująca maszt w pionie, w płaszczyźnie symetrii statku

Sztagownik - okucie, do którego mocowane są sztagi

 

T

Torby i worki żeglarskie - wykonane z wodoodpornych materiałów pomagają w organizacji i przechowywaniu rzeczy osobistych podczas rejsu

Trawers - kierunek prostopadły do diametralnej jednostki pływającej liczony w poziomie od miejsca obserwatora. Wyróżnia się dwa trawersy względem dziobu jednostki: prawy oraz lewy

 

W

Wiatromierz - jest urządzeniem służącym do pomiaru prędkości wiatru

Wręg - podstawowy poprzeczny element szkieletu statku o tradycyjnej (drewnianej lub stalowej) konstrukcji; element usztywniający w kadłubie statku